ÖLÇEK
Ölçeği Yeniden Düşünmek
“Ölçek”, etimolojik kökeninde ölçmek, kıyaslamak, karşılaştırmak anlamlarını içerir. “Ölçek” bugün, bu tanımının çok ötesinde, mekânın tanımlı ya da tanımlanamayan sınırlarını yeniden kurduğumuz düşünsel bir alan olarak karşımızda duruyor.
Mimarlık alanında ölçek, Antik Yunan’da ve Roma’da insan ve evren arasındaki orantı ve uyum ile ilişkilidir; Rönesans ile birlikte bir taraftan geometrik bir sistemin diğer taraftan insan merkezli bir ölçü anlayışının bir parçasıdır; modern dönemde ise çoğunlukla teknik bir içerikle doğruluğun ve rasyonelliğin standartlaşmış bir temsilini ifade eder. Sonrasında, niceliksel bir ifadeye dayalı tanımı eleştirilerek, algısal ve politik boyutlarıyla tanımlanmıştır. Ölçek artık, yalnızca mekânın ölçüsü ve mimari temsilin niceliksel bir aracı değildir.
Günümüzde ölçek kavramı, konvansiyonel içeriği ile kullanıldığı gibi aynı zamanda mekânı anlama, temsil etme ve dönüştürmede kullanılmaktadır. Mekânın insan bedeniyle, doğayla, teknolojiyle ve toplumsal yapıyla kurduğu ilişki biçimidir. Tasarım dilinin bir parçası olduğu gibi tasarımın kuramsal çerçevesini tanımlayan bir kavramdır. Tanımının sınırları giderek genişlemekte ve geçirgen bir hale gelmekte; ekolojik sistemleri, alt yapı ağlarını, küresel süreçleri ve veri akışlarını içerir bir duruma gelmektedir.
Kentlerin genişleyen sınırlarında, veri ağlarının görünmez altyapılarında, bedenin mekânsal deneyiminde ya da tasarımın dijital üretim süreçlerinde ölçek, nerede durduğumuzu ve neyle ilişkilendiğimizi sorgulamamızı sağlayan çok katmanlı bir düşünme alanına dönüşmüştür.
Ege Mimarlık dergisi 131. sayısında, “ölçek” kavramını kuram, tasarım, temsil, teknoloji ve koruma bağlamlarında tartışmaya açıyor. Aşağıda belirtilen konu başlıkları özelinde farklı ölçek okumaları ve kuramsal sorgulamalarla mimarlığın farklı ölçeklerde nasıl üretildiği, temsil edildiği ve dönüştüğü üzerine birlikte yeniden düşünmeyi amaçlıyoruz.
· Ölçek ve temsil
· Ölçek ve algı: Beden, oran, ritim ve biçim
· Ölçek ve mimarlık eğitimi: Tasarım pedagojisi ve eğitim pratikleri
· Ölçeğin yerel ve küresel bağlamı ve boyutları: Kent, bölge, evren
· Ölçeğin politikası: Ölçeğin planlama, yatırım, üretim ve karar alma süreçlerindeki rolü; güç ve kontrol mekanizmaları
· Dijitalleşme ve ölçek kavramının dönüşümü: Artırılmış gerçeklik, veri temelli tasarım ve yapay zekânın etkisi/katkısı
· Mimarlığın ölçek temelli yeni bağlamları: İnsan dışı ölçek
· Zamanın ölçeği: Tarihsel süreklilik, geçicilik, hız, yavaşlık ve mekânsal zaman katmanları
· Etik olarak ölçek: Sorumluluk sınırları ve karar ölçekleri
EGE MİMARLIK 131. SAYISI İÇİN “ÖLÇEK” TEMASI ÜZERİNE KATKILARINIZI BEKLİYOR! Tema kapsamındaki makalelerinizi ve görüş yazılarınızı tema metnine ve Ege Mimarlık Yazar Rehberi’ne uygun olarak 25 Şubat 2026 Çarşamba gününe kadar egemim@izmimod.org.tr adresine gönderebilirsiniz.
Makale başvuru süreci ile ilgili bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.
25 Şubat 2026: Makalelerin (tam metin) teslimi
9 Mart 2026: Makale ön değerlendirme sonuçlarının açıklanması
23 Mart - 6 Nisan 2026: Makale 1. revizyon tarih aralığı
20 Nisan - 4 Mayıs 2026: Makale 2. revizyon tarih aralığı
